Pochodzenie

Św. Piotr pochodził z Betsaidy, miejscowości położonej nad Jeziorem Genezaret (Galilejskim). Był bratem św. Andrzeja Apostoła (J 1,40), który go też przyprowadził do Pana Jezusa (J 1,40-42). Fakt, że Pan Jezus zetknął się z Andrzejem i Szymonem Piotrem nad rzeką Jordanem, wskazuje, że obaj bracia byli uczniami św. Jana Chrzciciela. Ojcem Szymona Piotra był Jan, rybak galilejski. Kiedy Pan Jezus włączył św. Piotra do grona swoich uczniów, ten nie od razu przystał do Niego, ale nadal trudnił się zawodem rybaka. Dopiero po cudownym połowie ryb Piotr wraz z bratem swoim Andrzejem definitywnie został przy Chrystusie (Łk 5,1-11). Św. Piotr był człowiekiem zamożnym, prowadził własne przedsiębiorstwo rybackie i miał do pomocy jeszcze wspólników. Kiedy św. Piotr przystąpił do grona uczniów Pana Jezusa, był już człowiekiem żonatym i mieszkał w Kafarnaum u teściowej, którą Pan Jezus uzdrowił (Mk 1,29-31; Łk 4,38-39). Tradycja wczesnochrześcijańska wymienia jako córkę św. Piotra, św. Petronelę. Pewne to jednak nie jest.

Wyróżnienie

Pan Jezus wyróżniał Szymona spośród swoich uczniów. Zmienił mu imię, mówiąc: "Ty jesteś Piotr [czyli Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój..." (Mt 16, 18). (Po aramejsku Pan Jezus nazwał Szymona Kefas, co właśnie znaczy Skała, w greckim tłumaczeniu: Petros - Kamień lub Petra - Skała, tak samo po łacinie i dopiero w spolszczeniu imię to nabrało brzmienia Piotr.) Dlatego Szymon od tego czasu nazywany jest Szymonem Piotrem lub po prostu Piotrem. Ewangelie podają też nieodmiennie, że święty Piotr zawsze stawiany był na pierwszym miejscu wśród apostołów. Był świadkiem Przemienienia Pańskiego na górze Tabor i krwawego potu w Getsemani, w czasie Ostatniej Wieczerzy siedział tuż obok Jezusa. Ale i jego zaangażowanie było może większe niż innych apostołów. To on zapragnął przyjść do Jezusa po jeziorze, to on nazwał Jezusa Mesjaszem, on najgoręcej zapewniał Pana Jezusa, że gotów jest iść z nim na śmierć i on wyciągnął miecz, żeby Go bronić w czasie pojmania. I on też otrzymał największą nagrodę - został wyznaczony na przywódcę Kościoła.

O życiu św. Piotra przed powołaniem nic nie wiemy. Tradycyjnie św. Piotr przedstawiany jest jako siwowłosy starzec, żył także jeszcze ponad trzydzieści lat po śmierci Pana Jezusa (a więc ok. 37 lat po swoim powołaniu)

Przed swoim odejściem do nieba Pan Jezus przekazał Piotrowi obiecany prymat nad Jego Kościołem w tych symbolicznych, ale dla Apostołów i Piotra zupełnie zrozumiałych słowach: "Paś baranki moje". (Por. J 21,1-19). Czy jednak władzę prymatu Piotra jego współtowarzysze tak samo rozumieli, jak to my interpretujemy dzisiaj? Czy Piotr faktycznie sprawował po wniebowstąpieniu Pana Jezusa zastępczą nad Jego Kościołem władzę? Dzieje Apostolskie dają nam na to wiele dowodów. I tak św. Piotr proponuje Apostołom dokooptowanie w miejsce Judasza nowego Apostoła, który by wypełnił symboliczną liczbę 12. Wiemy, że wybór padł na św. Macieja (Dz l, 15-26). Piotr pierwszy przemówił do tłumu w dzień Zesłania Ducha Świętego i pozyskał tegoż dnia dla Chrystusa ok. 3000 neofitów (Dz 2,14-36). On uzdrowił chromego od urodzenia przy świątyni jerozolimskiej, z tej okazji ponownie przemówił do tłumu i nawrócił 5000 ludzi (Dz 3,1-26). On założył w Jerozolimie pierwszą gminę chrześcijańską i sprawował nad nią władzę także sądowniczą (Dz 5,1—11). On zaproponował Apostołom wybór 7 diakonów dla zastąpienia ich w rozdzielaniu jałmużny dla ubogich Kościoła (Dz 6,1-10). W tajemniczym widzeniu jemu Pan Jezus daje pouczenie, że ma prawo także przyjmować pogan do wiary świętej i nakazuje mu udać się do domu oficera rzymskiego, Korneliusza (Dz 10,1-48). Na soborze apostolskim Piotr pierwszy przemówił i zadecydował, że św. Paweł z Barnabą dobrze uczynili, że dla Chrystusa Pana pozyskali także sporą liczbę pogan. Zwolnił ten nawróconych z pogaństwa od wypełniania przepisów prawa mojżeszowego (Dz 15,1—12). W myśl zasady, pozostawionej przez Pana Jezusa: „Uderzę pasterza, a rozproszą się owce stada", właśnie Żydzi uderzyli najpierw w Piotra. Kiedy gmina chrześcijańska w Jerozolimie rozrastała się, Żydzi pragnąc ją zniszczyć aresztowali św. Piotra i chcieli go stracić. Od śmierci uratował go anioł, uwalniając Piotra w cudowny sposób z więzienia. "Wtem zjawił się anioł Pański i światłość zajaśniała w celi. Trąciwszy Piotra w bok, obudził go i powiedział: Wstań szybko! Równocześnie z rąk [Piotra] opadły kajdany (...) Narzuć płaszcz i chodź za mną!(...) Minęli pierwszą i drugą straż i doszli do żelaznej bramy prowadzącej do miasta. Ta otwarła się sama przed nimi." (Dz 12,7).

Potem św. Piotr przeniósł się dla bezpieczeństwa do Antiochii. Stamtąd udał się do Małej Azji, potem do Koryntu, wreszcie na stałe osiadł w Rzymie, by skuteczniej kierować Kościołem, który rozrastał się szybko w całym antycznym świecie. W Rzymie poniósł męczeńską śmierć na krzyżu w 64 roku, za panowania cesarza

Najstarsze źródła tradycji chrześcijańskiej podawały jako miejsce śmierci św. Piotra ogrody cesarskie, które rodzina Augusta Oktawiana założyła na brzegu Tybru naprzeciw właściwego miasta, a które nazywano ager vaticanus (pole watykańskie). Tam cesarze rzymscy założyli stadiony sportowe i cyrki. Na tych stadionach poniosło śmierć męczeńską wielu chrześcijan. Tam też miał umrzeć właśnie św. Piotr. W tym miejscu około roku 330 cesarz Konstantyn Wielki postawił bazylikę, która przetrwała ponad 1150 lat. Obecna bazylika św. Piotra powstała w tym samym miejscu w latach 1506-1667. W czasie prac archeologicznych prowadzonych w latach 1940-1956 znaleziono pod ołtarzem głównym grób św. Piotra wraz z jego relikwiami. Papież Paweł VI w 1968r. uznał identyfikację relikwii za przekonującą. Część jego relikwii przechowują m.in. kościoły: św. Jana na Lateranie (głowa), Świętych Jana i Pawła, św. Cecylii, św. Maryi na Zatybrzu, św. Praksedy i św. Grzegorza na Wzgórzu Celio. Podobno inne europejskie świątynie także przechowują fragmenty relikwii św. Piotra.

Św. Piotr zostawił dwa Listy, które należą do ksiąg Nowego Testamentu. Napisane zostały w latach 63 i 64. Apokryfy podają jako dzień śmierci św. Piotra dzień 29 czerwca 64 roku, nie ma jednak żadnych dowodów na to, że jest to data prawdziwa. Istnieje tradycja, która podaje, że tego dnia w 258r. ciała apostołów Piotra i Pawła zabrano z ich grobów z powodu niebezpieczeństwa zbezczeszczenia ich szczątków z nakazu cesarza i dlatego tego właśnie dnia wspólnie obchodzi się ich święto.

W IV w. w Rzymie wprowadzono też święto Katedry św. Piotra; przypada ono 22 lutego. Od 1960r. obchodzone jest jako pamiątka przekazania władzy pasterskiej Piotrowi.

Św. Piotr jest patronem papieży, piekarzy, żniwiarzy, rzeźników, szklarzy, stolarzy, szewców, zegarmistrzów, ślusarzy, kowali, ołowników, garncarzy, zdunów, murarzy, cegielników, budowniczych mostów, kamieniarzy, sieciowników, sukienników, foluszników, rybaków, sprzedawców ryb, marynarzy, żeglarzy, rozbitków morskich, pokutników, przystępujących do spowiedzi, dziewic; wzywany w przypadku ukąszenia przez węża, gorączki, wścieklizny, szaleństwa, opętania i chorób nóg, w przypadku kradzieży.

Kult św. Piotra sięga samych początków chrześcijaństwa. Zaraz po śmierci oddawano mu cześć jako następcy Pana Jezusa i Jego pierwszemu namiestnikowi na ziemi. W Ziemi Świętej, w Tabga, w odległości kilku zaledwie kilometrów od dawnego miasta Kafarnaum, został wystawiony skromny kościółek na miejscu, gdzie nad Jeziorem Tyberiadzkim Pan Jezus przekazał św. Piotrowi prymat nad swoim Kościołem. Popularność św. Piotra w Polsce ma swoje odbicie w onomastyce. Nazwy aż 189 miejscowości wywodzą się od imienia św. Piotra (np.: Piotrków Trybunalski), a jego postać figuruje w herbach 9 miast polskich (m. in.: Brześć Kujawski, Ciechanów, Duszniki Zdrój, Poznań).

W ikonografii chrześcijańskiej św. Piotr jest przedstawiany z krótkimi kędzierzawymi włosami (typ bizantyjski), tonsurą lub łysiną z lokiem na głowie, w ręku trzyma dwa klucze, zwój, księgę, odwrócony krzyż (znak śmierci męczeńskiej). Często też wyobrażany jest w szatach papieskich (tiara, krzyż z trzema poprzeczkami). Inne atrybuty to kogut (znak zaparcia się i skruchy), ryba (oznaka zawodu).